Wie in 2014 al een beetje sociaal actief is geweest op netwerken als Twitter en Facebook, heeft waarschijnlijk de foto hierboven gezien, vergezeld van een bijschrift als “Zo zag Europa eruit tijdens Oud & Nieuw!” Een foto waarop schijnbaar het vuurwerk van feestvierend Europa te zien is vanuit de ruimte. De foto werd vlak na de jaarwisseling gedeeld door populaire Twitteraccounts als:

@Fascinatingpics (ruim 7.000 retweets)

Fascinatingpics Fascinating PicturesAwesome picture of Europe from space on New Years Eve 2014.http://t.co/Z1m6rtHbxO1 januari

@GoogleEarthPics (ruim 3.900 retweets)

GoogleEarthPics Google Earth PicsEurope at midnight on New Years Eve #EarthPicshttp://t.co/1NDzoTFwdE1 januari

Het account van het Europees Parlement in Nederland (@EPinNL)

EPinNL EuropeesParlementNL“@JoepRoelofsen: Wauw!! Zo zag Europa eruit rond 00.00 uur afgelopen nacht. #oudennieuw http://t.co/DpSbIwdmi2”1 januari

En de Belgische krant Het Nieuwsblad. Bij die krant werd de foto op Facebook ruim 320.000 keer geliked en 55.000 keer gedeeld, voordat hij gisteravond werd verwijderd. Er klopt dan ook iets niet.

WAT IS ER MIS MET DEZE FOTO?

Er zijn een aantal tamelijk voor de hand liggende aanwijzingen die bewijzen dat de foto niet laat zien wat de beschrijving suggereert.

Ten eerste de weersomstandigheden. Wie op mag blijven voor het jaarlijkse knalfeest weet dat een heldere, wolkenloze nacht op 31 december een zeldzaamheid is. En zeker in heel Europa tegelijk. Afgelopen jaarwisseling regende het alleen al in Nederland en viel er hier dus niets te zien vanuit de ruimte.

Ten tweede het tijdstip. De foto zou gemaakt zijn om twaalf uur ’s nachts, maar dat rijmt niet met de tijdzones in Europa: als in Nederland om twaalf uur de champagnekurken knallen, is het in Engeland, Portugal en IJsland pas elf uur. En in Finland, Griekenland en Roemenië is het één uur. In Moskou is het dan al twee uur.

Zo zijn er meer zaken waarvan de hoax-alarmbellen afgaan. Neem bijvoorbeeld de vrolijke kleurtjes. Zouden ze in Ierland echt alleen maar rood vuurwerk afsteken, in Nederland geel en in Oekraïne blauw?

Ook lijken ze in Noord-Afrika wel erg veel vuurwerk af te steken, voor een overwegend islamitisch gebied waar men een andere kalender hanteert. Bovendien zien we zelfs op de booreilanden in de Noordzee van alles afgaan. Vuurwerk op een booreiland? Daar zijn ze er vast niet happig op. De laatste aanwijzing: we zagen deze foto vorig jaar ook al overal gedeeld worden.

GEWOON EEN GEINIG PHOTOSHOPJE?

Dat is het ook weer niet. De foto is echt, maar laat iets heel anders zien. Het Amerikaanse klimaatagentschap NOAA (National Oceanic and Atmospheric Administration) maakte een compositiebeeld van de nachtelijke wereld, samengesteld uit veel verschillende satellietfoto’s. Vandaar het gebrek aan weersverschijnselen. De kleuren geven aan waar er tussen 1993 en 2003 meer (rood) en minder (blauw) lichtvervuiling is gekomen in nachtelijk Europa. Zo kun je bijvoorbeeld zien dat in Ierland veel meer licht werd aangestoken in die periode, en er enkele gasvelden in de Noordzee zijn gesloten. In de Benelux en het Rührgebied is er weinig veranderd die periode.

Het vuurwerkverhaal is er compleet bij verzonnen. Maar door wie, dat is onduidelijk. Stuart Lowe, astronoom en webontwikkelaar voor telescopennetwerk Las Cumbres in Californië, heeft vorig jaar al een blog gewijd aan de foto. Hij vond toen enkele van de eerste tweets, waaronder van @AtheistEarth, en iets later van een Brits pr-type met ruim 25.000 volgers op Twitter, @paulwrblanchard. Die originele tweets zijn verwijderd, waarmee bijna niet is te achterhalen hoe of waarom deze hoax is ontstaan.

ZOU HET WEL MOGELIJK ZIJN?

Is vuurwerk überhaupt wel te zien vanuit de ruimte? Volgens ruimtevaartingenieur Michel van Baal, voormalig woordvoerder van astronaut André Kuipers en tegenwoordig woordvoerder bij de TU Delft, is de kans klein:

“Vanaf 400 kilometer hoogte kun je alleen heel groot professioneel vuurwerk zien. En dan moet het ook nog eens om precies twaalf uur, als je dan al boven bewoond gebied vliegt, onbewolkt zijn.”

André Kuipers laat via Twitter weten die mazzel wel gehad te hebben:

“In Warschau zag ik op een avond kleine rode en groene lichtjes opgloeien en uitdoven.”

Kuipers maakte tijdens de jaarwisseling van 2011-2012 wel zestien keer Oud & Nieuw mee – zo vaak passeert het ISS de datumgrens. Een aards feestje zal Kuipers er trouwens niet gevierd hebben, denkt Van Baal:

“Helaas is er geen alcohol aan boord. Officieel. Russische astronauten schijnen altijd iets te veel aan gewicht op te schrijven bij de weging voor de lancering… maar dat ontkent natuurlijk elke astronaut.”

Oliebollen bakken mag ook niet, en even naar buiten gaan om rotjes af te steken (Astronauten, bijvoorbeeld) wordt lastig: het ruimtevacuüm maakt aansteken bijna onmogelijk. Van Baal:

“Als je al een ontsteking krijgt ontploft-ie wel gewoon, maar dan zonder knal.”

CONCLUSIE

Hoewel de veel gedeelde vuurwerkfoto wel een echt beeld vanuit de ruimte is, klopt de beschrijving die erbij gegeven wordt niet. Dat de foto het vuurwerk vanuit de ruimte laat zien beoordelen wij dan ook als onwaar.

bron: http://www.nrc.nl/nieuws/2014/01/03/zo-zag-europa-eruit-tijdens-oud-nieuw/